Favela Stories

Hierbij een stukje over de favelas in Rio de Janeiro. Deze Braziliaanse wijken spreken bij velen tot de verbeelding, maar toch weten weinig mensen wat het precies zijn.

Favelas zijn arme wijken in de grote steden van Brazilië, waaronder Rio de Janeiro. Favelas is de specifieke term voor Braziilaanse wijken, maar wij kennen ze ook als ghettos of slums. Rio de Janeiro heeft ergens tussen de 600 tot 1000 verschillende favelas, het precieze aantal is onbekend. Het is ook de stad met de grootste favela van Zuid-Amerika; Rocinha. Favelas liggen overal verspreid over de stad, soms op ontzettend goede locaties, zoals in Ipanema of Copacabana. Het algemene beeld dat favelas bij ons oproept is vaak geweld, criminaliteit, drugs en armoede, maar naar mijn mening is dit is een te eenzijdig beeld.

De favelas van Rio de Janeiro zijn het decor geweest voor internationaal geprezen films en documentaires, waarvan de meest bekende waarschijnlijk Cidade de Deus/City of God. Cidade de Deus is een bestaande favela in Rio de Janeiro en mijn huisgenoot werkt hier bij een sociaal centrum. De film geeft niet het idee dat het veilig is om hier te werken als Braziliaan, laat staan als buitenstaander, maar tegenwoordig is de criminaliteit in deze favela enorm gedaald.

Rio de Janeiro vormt in 2014 het decor voor de World Cup en dit is de aanleiding voor de overheid om favelas die in het zicht liggen te “pacificeren”. Dit betekent in het algemeen dat de wijken zijn binnen gevallen door de politie en het leger die (vermeende) drugsbazen heeft opgepakt of ter plekke geliquideerd. Dit heeft positieve en negatieve gevolgen gehad voor de bewoners. Aan de ene kant zijn de favelas veiliger, bijna drugs vrij, er is minder geweld en het is voor iedereen mogelijk om de favelas te bezoeken. Aan de andere kant hadden de drugsbaronnen een eigen rechtssysteem ontwikkeld dat bewoners beschermde en dit is helemaal verdwenen. Bovendien houdt de politie nu constant de wacht in de favelas, terwijl zij degenen zijn die vele moeders van hun kinderen hebben beroofd.

Over het algemeen zijn de bewoners van de favelas heel trots op hun wijk en willen ze er ook niet weg. Velen vinden het leuk om buitenstaanders te laten zien waar ze wonen. Afgelopen zondag was ik zelf in Rocinha voor een barbeque en er is een enorme diversiteit van mensen met betrekking tot huidskleur, beroep, leeftijd, welvaart, etc. Een van de aanwezige meiden liet me haar huis zien waar ze woont met haar ouders en twee zusjes. Ze nam me mee naar een appartement in een flatgebouw dat was voorzien van een woonkamer, drie slaapkamers, een badkamer en een keuken. Het was klein, maar groot genoeg, prima onderhouden en schoon. Ik heb natuurlijk ook woningen gezien die er veel slechter aan toe zijn of veel kleiner.

Belangrijk om in gedachten te houden is dat de diversiteit hier steeds groter wordt. Zodra het economisch beter gaat met een gezin, vertrekken ze meestal niet uit de favela, maar verbeteren ze hun huis. Ik heb dit ook eerder gezien bij arme wijken in Indonesië. Het eenzijdige beeld van geweld, drugs en armoede, was misschien ooit waar voor de favelas, maar is niet meer van deze tijd. Tegenwoordig zijn de meeste favelas begaanbaar en enorm divers.

Liefs,

Marit